دستگاه پالس اکسی متر بهترین ابزاری است که می تواند اطلاعات حیاتی و نیاز به اکسیژن در یک بیمار را نشان دهد. اگرچه که بهر حال لازم است تا علائم بالینی کمبود اکسیژن و شدت بیماری براساس معاینات بالینی بررسی شود .
دستگاه پالس اکسی متر چیست؟
پالس اکسی متری روشی غیرتهاجمی است که میزان مولکول های هموگلوبینی را که با اکسیژن آمیخته شده اند، اندازه گیری و به صورت درصد نشان می دهد. محدوده ی طبیعی آن 97-95 درصد است. اگر این میزان کمتر از ۹۰ ٪ شود، زنگ هشدار به صدا درمی آید. در واقع با این وسیله می توان درباره هایپوکسمی (کم شدن اکسیژن خون) هشدار داد. همچنین اکثر دستگاه های پالس اکسی متر تعداد و آهنگ ضربان قلب را نیز نمایش می دهند.
قسمتهای تشکیل دهنده
پالس اکسی متر چگونه اکسیژن خون را اندازه می گیرد؟
پروب دستگاه بر روی انگشت سبابه، شست پا، نوک بینی یا نرمه گوش قرار داده می شود. بر روی قسمت بالایی حسگر دستگاه، یک منبع منتشر کننده نور وجود دارد که دو نور قرمز و مادون قرمز را منتشر می کند. وقتی نور از میان بافت ها عبور می کند (بافت بین دو حسگر دستگاه) نور قرمز توسط هموگلوبین و نور مادون قرمز توسط اکسی هموگلوبین جذب می شود. در طرف دیگر یک گیرنده قرار دارد که وظیفه آشکارسازی نور عبوری از بافت را بر عهده دارد. این اطلاعات به پردازشگر دستگاه منتقل شده وآن جا با یک محاسبه ی لگاریتمی، میزان اشباع هموگلوبین با اکسیژن به صورت یک درصد مشخص و بر روی صفحه نمایشگر ثبت می گردد.
چه عواملی میتواند موجب اختلال در ثبت نتیجه شوند
عواملی که میتواند موجب ثبت نتایج نادرست در دستگاه گردد عبارتند از:
1. در معرض نور شدید قرار گرفتن (مستقیم تابیدن نور خورشید به پروب)
2. فشار خون خیلی بالا یا پایین در بیمار / شخص
3. دمای غیرعادی بافت مثلا سردی شدید و آسیب اندام بر اثر سرما
4. وجود جذب کننده هایی مثل لاک ناخن
5. درست قرار نگرفتن انگشت اشاره در مکان مشخص آن در دستگاه
6. فشار خیلی زیاد پروب روی انگشت
7. کم خونی شدید/ سطح بالای هموگلوبین غیرطبیعی
8. در بیماران تحت همودیالیز (دستی که فیستول در آن تعبیه شده است)
9. تجویز داروهای تنگ کننده عروقی با دوز بالا و ضعیف شدن خونرسانی بافتی
10. حرکت دادن انگشتی که پروب به آن متصل است.
آیا پالس اکسی متر را فقط روی انگشتان دست می توان استفاده کرد؟
حسگر این دستگاه می تواند روی قسمت نازکی از بدن بیمار، معمولاً نوک انگشت یا لاله گوش، یا پای کودک قرار گیرد بدلیل این که نوک انگشتان و لاله گوش ها نسبت به سایر بافت ها سرعت جریان خون بیشتری دارند که انتقال حرارت را تسهیل می کنند.
آموزش کار با دستگاه پالس اکسی متر و نکاتی مهم در مورد پالس اکسی متر
1. دفترچه راهنمای کارخانه ی تولید کننده ی پالس اکسی متر مورد نظر را مطالعه کنید.
2. از انگشت اشاره ی بیمار استفاده کنید. حسگر دستگاه پالس اکسی متر (انگشت گیر) را بر روی انگشت اشاره قرار دهید
و مطمئن باشید که کاملا به آن چسبیده است. مطمئن باشید که صفحه مانیتور دستگاه در بالای انگشت اشاره قرار
گرفته باشد.
3. در صورتی که مشکلی در انگشتان دست بود، می توان از حسگرهای انگشتان پا و یا لاله ی گوش استفاده کرد.
4. اگر انگشتان دست بیمار خیلی بزرگ بود، انگشت کوچک بیمار را برای پروب انتخاب کنید.
5. مطمئن شوید که ناخن مربوطه با ناخن مصنوعی، لاک یا ماده ی دیگری پوشانده نشده است.
6. در صورت نیاز، ناخن را با برس ناخن تمیز کنید.
7. در صورت نیاز، روی حسگر دستگاه را هم با پنبه الکلی تمیز کنید.
8. سنسور را به انگشت انتخاب شده ی بیمار طوری وصل کنید که چراغ نوری و حسگر دستگاه در دو نقطه مقابل هم قرار
گیرند.
9. اگر ناخن های بیمار خیلی بلند بود، سری دستگاه را به حالت عمودی به انگشت انتخاب شده وصل کنید.
10. در صورت لزوم ناخن را کوتاه کنید.
11. دست بیمار را همسطح قلب او قرار دهید. این مسئله به کم کردن حرکت کمک کرده و در عین حال مقدار خوبی از
خون به انگشتان می رسد. دقت کنید که بازوها را موازی بدن قرار دهید. نگه داشتن بازو در هوا مانع رسیدن خون به
ناحیه انگشتان می شود.
12. بعد از قرار گرفتن بر روی انگشتان پالس اکسیمتر طی 5 تا 10 ثانیه بعد، میزان اکسیژن خون را نشان می دهد. اگر
دستگاه شما ضربان قلب را هم اندازه گیری می کند، محاسبه آن ممکن است مدت زمان بیشتری طول بکشد. نحوه
نمایش ضربان قلب در پالس اکسی مترها ممکن است متفاوت باشد اما اکسیژن اشباع تنها به صورت عدد و به صورت
درصدی نشان داده می شود.
13. میزان SPO2 (علامتی که میزان اشباع شریانی را نشان می دهد) را یادداشت کنید و اندازه گیری های خود را ذخیره کنید. برخی از مدل های جدیدتر پالس اکسی متر ها توانایی ذخیره داده ها و انتقال آن به کامپیوتر را دارند. اگر دستگاه شما هیچ کدام از این امکانات را ندارد همه اندازه گیری های دستگاه را بنویسید تا بتوانید به پزشک معالج نشان
دهید.
14. اگر نمی توانید اطلاعات دستگاه را به درستی بخوانید به دستورالعمل آن مراجعه کنید.
15. دستگاه پالس اکسیمتر را از قرارگیری در معرض نور شدید محافظت کنید.
16. به طور مکرر حسگر (انگشت گیر) را از نظر محل قرارگیری و پوست را از نظر خراش و اختلال در گردش خون چک
کنید.
17. محل سری دستگاه را هر 4 ساعت تعویض کنید تا از تحریک پوست پیشگیری شود.
18. تعداد نبض بیمار را با نبض ثبت شده روی دستگاه پالس اکسی متر مقایسه نمائید (اگر تعداد نبض بیمار با عددی که
روی دستگاه نمایش داده می شود مطابقت نداشته باشد میزان اشباع هموگلوبین با اکسیژن هم خطا خواهد داشت و
قابل اعتماد نیست.)
چه زمانی باید از پالس اکسی متر استفاده کرد
- حین یا بعد از جراحی یا روشهایی که از آرام بخشی استفاده شده است.
- برای متوجه شدن این که داروهای ریوی چقدر خوب عمل می کنند.
- برای بررسی توانایی یک شخص در کنترل میزان فعالیت های افزایش یافته
- برای دیدن اینکه آیا یک دستگاه تنفس یک شخص برای تنفس به کمک نیاز دارد یا خیر؟ و بررسی بهره وری آن
- برای بررسی اینکه آیا فرد در هنگام خواب لحظاتی تنفسش متوقف می شود یا خیر؟
- در همه کودکان در زمان پذیرش (نه فقط در بیماران مبتلا به پنومونی)
- در همه ویزیت های پزشکی و پرستاری که برای کودکان بستری انجام می شود.
- هر کودکی که با یک بیماری وخیم مثل دیسترس تنفسی، آپنه یا کاهش هوشیاری مراجعه می کند.
نحوه مراقبت از دستگاه پالس اکسی متر
حسگر انگشت دستگاه و سیم های آن بسیار حساس هستند و باید به دقت از آنها محافظت کنید. نباید روی زمین بیافتد وبرای پیشگیری از انتقال عفونت همواره باید تمیز نگه داشته شود. مراقب باشید که در فواصل منظم دستگاه را به شارژر متصل کنید.
عیب یابی و رفع نقص
1. در معرض نور شدید قرار گرفتن (مستقیم تابیدن نور خورشید به حسگر.)
2. فشار خون خیلی بالا یا پایین در بیمار / شخص
3. دمای غیرعادی بافت مثلا سردی شدید و آسیب اندام بر اثر سرما
4. وجود جذب کننده هایی مثل لاک ناخن
5. درست قرار نگرفتن انگشت اشاره در مکان مشخص آن در دستگاه
6. فشار خیلی زیاد پروب روی انگشت
7. کم خونی شدید/ سطح بالای هموگلوبین غیرطبیعی
8. در بیماران تحت همودیالیز (دستی که فیستول در آن تعبیه شده است.)
9. تجویز داروهای تنگ کننده عروقی با دوز بالا و ضعیف شدن خونرسانی بافتی
10. حرکت دادن انگشتی که پروب به آن متصل است.
اگر متوجه شدید که پالس اکسی متر انگشتی قادر به خواندن و یا نمایش دادن نیست آن را از روی انگشت بردارید و دوباره بگذارید. اگر باز هم جواب نداد شارژ باتری را بررسی کنید.
روشهاي تمیز /ضد عفونی کردن دستگاه
قبل از استفاده ار دستگاه حتما باید با الکل ضدعفونی شود و کارمند بهداشتی هم باید قبل و بعد از تماس با هر بیمار دستان خود را شستشو دهد.
منابع استفاده شده
https://www.hopkinsmedicine.org/
https://en.wikipedia.org/
https://www.npr.org/
